Rabu, 30 Mei 2012

Bahasa Sunda



TATA WANGUN KECAP

Aya 6 :

1.  Kecap asal (kata dasar) -> dahar.
2. Kecap randayan (kata berimbuhan) -> daharan.
3. Kecap rejekan (kata ulang).
a.    Dwi lingga (kecap asal diulang) -> sapu-sapu.
b.      Dwi purwa (engang kahiji diulang) -> sasapu.
c.       Trilingga (3 kecap diulang) -> dar der dor.
4.      Kecap kantetan (kata majemuk) -> panon poè, kacamata.
5.      Kecap wancahan (dipondokeun / dipendekan).
atuh da -> tu da                                          nènèng -> nèng
ceuk aing ogè -> ceuk aing gè                      kasèp -> sèp
6.      Kecap memet nyaèta kecap anu asalna tina hiji omongan tuluy di cokot sawatara enggangna nu dianggep penting. ( sukro, misro, combro, colenak).
Salaki -> salak sasiki      Cileuh -> kecil tapi geuleuh
KECAP ASAL
1.      Jalma               6. Kolot            11. Sarè           16. Seuri
2.      Budak              7. Loba            12. Luncat        17. Lumpat
3.      Imah                8. Nyaho          13. Diuk           18. Tulis
4.      Hareup            9. Dahar           14. Labuh         19. Tempo
5.      Dulur               10. Ceurik        15. Datang        20. Sèpak
KECAP RUNDAYAN
Kanyahoan, tempoan, lobaan, tulisan, balageur, palinteur, diserat, pangnyeratkeun, daharan, sasarè, jalmana, careurik, diukan.
KECAP REJEKAN
1.      Dwi lingga :
Motor – motor, mobil – mobil, jalma – jalma, lumpat – lumpat, tulis – tulis, tempo – tempo, diuk – diuk, imah – imah, jalan – jalan, sapu – sapu.
2.      Dwi purwa :
Sasapu, jajalma,lulumpat, tutulis, tetmpo, didiu, iimah, jajalan, sasapu
3.      Trilingga :
Nyaeta kecap anu di ulagtilu kali, tuir di obah vocalna, contohna, dag- dig-dug, cas- ces- cos
TATAWANGUN KECAP
Wangun kecap aya 6 rupa, nyaèta :
1.     Kecap asal.                     5. Kecap kantetan.
2.     Kecap rundayan.            6. Kecap wancahan.
3.     Kecap rejekan.               7. Kecap memet.
4.     Kecap Asal
1.    Kecap asal, Nyaèta kecap nu teu acan diropa wangunanana. Atawa kecap weuteuh anu henteu dirarangkeun.
Contona : sangu, lumpat, bodas, jalma, kuda, dst.

2.      Kecap Rundayan, Nyaèta kecap anu make rarangkèn, kabèhna aya 4 rupa :

a.      Rarangkèn hareup (prefiks) :
n, m, ny, ng, pa, pi, pang, sa, si, ti, ka, nang, ba, nyang, pra, pri, per, pada, para, silih, barang.
b.      Rarangèn Tengah (infiks) :
al, ar, um, in. conto : lumpat (al) -> lalumpat.
c.       Rarangèn Tukang (sufiks) :
an, eun, ing, keun, na, ning, a, i. conto : ukur (an) -> ukuran.
d.      Campuran (kombinasi)
1.      Prefiks jeung infiks :
Ba jeung al, ba jeung ar, di jeung al, ka jeung ar, mi jeung ar/al, pa jeung ar/al, pada jeung ar/al, pi jeung ar/al, ti jeung ar/al, ting jeung ar/al.
Contona : ba jeung al ( layar ) -> balayar.
2.      Prefiks jeung sufiks :
A jeung an, di jeung an, ka jeung an, nang jeung an, pa jeung an, mang jeung an, pi jeung an, sa jeung an, si jeung an, silih jeung an/pang, pada jeung eun, sa jeung eun/keun, di jeung keun, ka jeung keun.
3.      Infiks jeung sufiks :
ar/al jeung an/eun/keun, in jeung an.
Conto : ar jeung an (bikeun) -> barikeunan.
4.      Prefiks jeung infiks jeung sufiks (nunjukeun loba) :
Di + ar/al + an, di + ar/al + keun, ka + ar/al + keun, pang + eun + na, pang + ar/al + na.
Contona : pang + ar + na (beresih) -> pangberesihna.
5.      Simulfiks (afiks anu bareng jeung kecap asal).
Contona : pi jeung eun (bapa) -> pibapaeun.
Pang/mang jeung keung (gambar) -> panggambarkeun.

3.      Kecap Rejekan

a.      Dwi purwa
Dwi purwa asal kecapna tina dwi : dua : purwa : mimiti : hartina enggang nu mimiti. Diucapkeun 2x.
Conto : cabok -> cacobok, tajong -> tatajong.
b.      Dwi lingga
Dwi lingga nyaèta nu dirajek segemblengna kecap, aya anu robah, aya oge anu teu robah sorana. Nu teu robah suarana disebut dwi murni, nu robah sorana disebut dwi reka.
1.      Dwi murni, contona :
a.      Nuduhkuen loba : bangku – bangku, jalma – jalma.
b.      Rupa – rupa, saruna sifatnya : amit – amit, pait – pait.
2.      Dwi reka, contona :
a.      Nuduhkeun rupa – rupa : unak – anik, tulang – taleng.
b.      Nuduhkeun leuwih hiji : jul – jol, cug – ceg, sur – sor.
3.      Dwi sasana, contona :
Pudigdug, pudugdug, akikik, cakakak, dsb.

4.   KECAP ASAL

1.      Jalma                6. Seuri
2.      Budak              7. Sarè
3.      Loba                8. Batur
4.      Dahar               9. Lumpat
5.      Tulis                 10. Ceurik
KECAP RUNDAYAN
1.      Baturan            6. Ukuran         11. Lobaan
2.      Diluhur             7. Ngabaca       12. Diukan
3.      Tulisan             8. Kasapu         13. Daratang
4.      Katajong          9. Sabodas       14. Paratamu
5.      Lalumpat         10. Labuhan      15. Coretan
DWI MURNI
1.      Jalma – jalma               6. Manis – manis
2.      Meja – meja                7. Piker – piker
3.      Sapu – sapu                 8. Siku – siku
4.      Nini – nini                    9. Kuda – kuda
5.      Amis – amis                10. Pait – pait
DWI REKA
1.      Unak – unik                  6. Bulak – balik           11. Tulas – tulis
2.      Sur – sor                      7. Gurang – goring       12. Gunta – ganti
3.      Jul –jol                         8. Tulang – taleng         13. Tual – toel
4.      Curat – coret               9. Cug – ceg                 14. Geura – geuri
5.      Seura – seuri               10. Kucap – kiceup       15. Geulas – geulis
DWI SASANA
1.      Pudugdug          6. Cekikik
2.      Celeketeuk        7. Pudigdug
3.      Bulukusumuk     8. Wakakak
4.      Bulukuduk         9. Cikikik
5.      Cekakak           10. Cakokok
KANTETAN
1.      Panon peè                    6. Kacang ijo
2.      Kaca panon                 7. Baju koko
3.      Sapu tangan                 8. Jam tangan
4.      Buku tulis                     9. Calana pendek
5.      Kacang panjang          10. Mèja ijo
DWI PURWA
1.      Cacobok          6. Sesepak       11. Jajalma
2.      Tatajong           7. Cocokot       12. Dadahar
3.      Sasapu             8. Babalik         13. Luluncat
4.      Tutulis              9. Kakasep       14. Babajuan
5.      Cocorèt           10. Bèbèja        15. Babaturan
TRILINGGA
1.      Crang-creng-crong       6. Has-hes-hos
2.      Bag-big-bug                 7. Brat-bret-brot
3.      Dar-der-dor                 8. Lang-ling-lung
4.      Crat-cret-crot              9. Hah-heh-hoh
5.      Dag-dig-dug                10. Tang-ting-tung
WANCAHAN
1.      Geulis -> lis                 6. Tètèh -> tèh
2.      Kasèp -> sèp              7. Abah -> bah
3.      Nènèng -> nèng          8. Umi -> mi
4.      Ujang -> jang              9. Aki -> ki
5.      Mamang -> mang       10. Nini -> ni
KECAP MEMET
1.      Cireng -> aci digoreng             6. Cilok -> aci dicolok
2.      Cimol -> aci dimolek               7. Combro -> oncom dijero
3.      Piscok -> pisang coklat            8. Colenak -> dicocol enak
4.      Sukro -> su’uk dijero               9. Misro -> amis dijero
5.      Nasgor -> nasi digoreng         10. Cilung -> aci digulung

Tidak ada komentar:

Posting Komentar